Czy zmysły młodego człowieka mogą być przyczyną kłopotów w przedszkolu, w szkole i na podwórku? Tak. Najczęściej zaburzenia przetwarzania sensorycznego wynikają z nieprawidłowego rozpoznawania bodźców przez nasze zmysły i lub nieprawidłowego ich przetwarzania oraz organizowania odpowiedzi na docierające bodźce przez układ nerwowy. Zatem warunkiem prawidłowego przetwarzania sensorycznego jest poprawne funkcjonowanie i rozwój zmysłów, a także ośrodkowego układu nerwowego.
Bodźce do mózgu płyną wieloma drogami - przez układ przedsionkowy (zmysł równowagi), proprioceptywny (tzw. czucie głębokie), dotykowy, słuchowy, wzrokowy, smakowy i węchowy. Zmysły te wzajemnie oddziałują na siebie i mają wiele neuroanatomicznych powiązań.
Układ przedsionkowy, zwany równoważnym, jest kluczowy z punktu widzenia Integracji Sensorycznej, bowiem mając liczne powiązania z innymi zmysłami, pomaga im współpracować. To jeden z najbardziej pierwotnych i podstawowych układów. Jest umiejscowiony w uchu wewnętrznym i ma połączenie z móżdżkiem. Receptory tego zmysłu odbierają wrażenia płynące z ruchu: rotacyjnego (obrotowego), liniowego (przód- tył, góra- dół), wibracji (drgań) i grawitacji. Dzięki niemu orientujemy się w położeniu naszego ciała w przestrzeni(zdajemy sobie sprawę z tego, że siedzimy, stoimy, czy też idziemy i w którą stronę). Integralnie związany z układem przedsionkowym jest układ proprioceptywny, który odbiera bodźce płynące z naszych mięśni, ścięgien i stawów. Jest odpowiedzialny za czucie własnego ciała i jego ułożenia w przestrzeni oraz ułożenia części ciała względem siebie. Informacje te, w połączeniu z sygnałami płynącymi z układu przedsionkowego, pozwalają na planowanie i wykonywanie bardziej złożonych ruchów, takich jak np. pisanie, chodzenie po schodach bez patrzenia na stopy, gra na instrumentach. Obydwa układy: przedsionkowy i proprioceptywny odpowiadają za utrzymywanie równowagi i właściwej postawy, regulują napięcie mięśniowe, umożliwiają koordynację ruchową, odpowiadają też za ruchy gałek ocznych i integrację odruchów.
Gdy dostrzegamy u dziecka nieprawidłowości w codziennym funkcjonowaniu, zastanawiamy się w jaki sposób wpływają one na funkcjonowanie w środowisku domowym, rówieśniczym, przedszkolnym i szkolnym. Zaburzenia w obszarze przetwarzania sensorycznego mogą dawać o sobie znać w dość jasny sposób ale nie są odpowiedniorozumiane. Przykładem zachowań, które mogą wskazywać na zaburzenia Integracji Sensorycznej mogą być: problemy z koncentracją, kłopoty z równowagą i koordynacją ruchową, potrzeba ciągłego ruchu, wzmożona aktywność, wiercenie się, przeszkadzanie w zajęciach, potykanie się, wpadanie na kolegów, niszczenie zabawek, kręcenie się wokół własnej osi, permanentne podskakiwanie, agresja, poszukiwanie ciągłego kontaktu z innymi, przeciskanie się między meblami, jak również zachowania zgoła odmienne: nadmierna lękliwość, obniżone napięcie mięśniowe, nadmierna męczliwość, apatia i niechęć uczestnictwa w zajęciach i zabawach ruchowych, zbyt gwałtowne reakcje na dotyk, zatykanie uszu przy średnim hałasie, nietolerancja niektórych pokarmów, brak lub obniżona umiejętność naśladownictwa ruchów innej osoby, problemy z komunikacją, itp.
Pamiętajmy!!!! Integracja Sensoryczna jest metodą wspomagającą w całościowym systemie wsparcia dziecka i nie jest lekiem na wszystkie trudności i niepowodzenia. Nie jest również złotym środkiem na wszystkie problemy dzieci. Często nauczyciele, lekarze, rodzice kierują dzieci na terapię Integracji Sensorycznej z przekonaniem, że prowadzona raz w tygodniu pomoże w pozbyciu się wszystkich problemów. Chcemy pomóc dziecku? Przyjrzyjmy się w jakich obszarach przejawia trudności. Bądźmy otwarci na sugestie, rady i pomoc specjalistów.
Opracowała: Małgorzata Chodorowska